Het gaat niet om de woorden, teksten of technieken…
De teksten die je tegenkomt op het gebied van meditatie en van ‘meditatieve spiritualiteit’ - ook op mijn blog - moet je beschouwen als verwijzende teksten. Ze zijn er niet op gericht om je de antwoorden of een nieuwe levensfilosofie te geven, maar wel om je de richting en het gereedschap te geven om zelf tot inzicht of wijsheden te komen.
‘Volg niet in de voetstappen van de oude wijzen; zoek wat zij zochten.’ – Matsuo BashoIn zen vergelijken ze het verwijzende karakter van meditatieve teksten met het wijzen van een vinger naar de maan. Als iemand met zijn vinger de richting aangeeft waarin je moet kijken om de maan te zien, dan helpt het kijken naar de wijzende vinger je in de goede richting te kijken. Om de maan uiteindelijk daadwerkelijk te zien zul je echter wel het kijken naar de vinger moeten loslaten. Het is onmogelijk om tegelijkertijd zowel de vinger als de maan te kunnen zien.
Een vergissing die meditatiebeoefenaars en spirituele zoekers veel maken, is dat zij de verwijzende vinger niet meer als een hulpmiddel, richting- of contextgever beschouwen, maar dat het zien van de vinger of het verwijzen van de vinger een doel of activiteit op zichzelf wordt. De oorspronkelijke boodschap van de verwijzing kan dan uit het oog verloren worden.
Bij meditatie kan dit zich uiten in dat het technisch juist uitvoeren van een techniek, het kunnen volhouden van een meditatieroutine of het nastreven van een bepaalde vorm van gedrag of staat van kalmte, concentratie of ‘hoger’ bewustzijn doelen op zichzelf worden. Als je het mediteren zo benadert kunnen je kennis, ervaring en vaardigheden misschien toenemen, maar wat heb je daaraan als het hoofddoel – het zien van de maan – aan je voorbijgaat?
