Pas op voor het ‘Groene Kikker effect’

‘Als in de auto een lampje gaat branden, rijd je meteen naar de garage, maar als er bij jezelf een lampje gaat branden, rijden de meesten gewoon door.’ – Johan Cruijff

Overmatige stress, overwerktheid, over je eigen grenzen gaan, uit balans zijn: de meeste mensen komen er pas achter als de schade eenmaal daar is. De oorzaak ligt vaak in de omstandigheid dat we de waarschuwingssignalen niet meer voelen en herkennen. Niet zelden hebben mensen een crisis nodig om tot verandering of inzicht te kunnen komen. Zelf ontdekte ik aan het eind van mijn carrière in de bankwereld pas dat mijn lichaam constant gespannen was toen muisarmklachten opspeelden. Ik wist wel dat het niet mijn sterkste kant was om te functioneren vanuit ontspanning en rust te nemen, maar dat het zo ernstig was had ik niet zien – of beter gezegd voelen – aankomen. Als je altijd druk of gespannen bent wordt deze toestand ‘normaal.’ De spanning en onrust vallen niet meer op. Dit kan ook gelden voor je levensinstelling, leefsituatie, basisovertuigingen en drijfveren. Wanneer er iets mis is, merk je dat vaak pas op als je op vakantie bent, er plotseling een grote verandering of calamiteit in je leven plaatsvindt of je geconfronteerd wordt met onmogelijk te negeren klachten, ongemakken of weerstanden.

Dat je gemakkelijk in deze beruchte valkuil kunt stappen, wordt helder geïllustreerd door het bekende experiment van de kikker – dat je overigens niet thuis moet nadoen. Als je een groene kikker in een pan met kokend heet water gooit, zal de kikker in een reflex direct uit het hete water springen. De kikker voelt dat het water levensgevaarlijk is en handelt onmiddellijk door te ontsnappen. De kikker zal overleven. Wanneer je een groene kikker in een pan met koud water stopt en daarna het water langzaam opwarmt totdat het water kookt, zal de kikker waarschijnlijk sterven. Het water warmt zo langzaam op, dat de kikker niet doorheeft dat hij in een gevaarlijke situatie verzeild raakt. Veranderingen die zich langzaam voltrekken hebben we vaak niet in de gaten. Het noodlot van de kikker overkomt je gemakkelijk in het dagelijks leven. Het opwarmende tot kokende water staat voor het drukke leven, de volle agenda, een relatie, het leven of de baan die niet passen bij je werkelijke behoeften of het leven dat je daadwerkelijk ambieert. Voor je het weet zijn lichamelijke klachten, spanning, vermoeidheid, problemen in een relatie of onprettige werkomstandigheden normaal voor je geworden. Wat normaal is hoeft echter niet gezond of natuurlijk voor je te zijn.

In de meeste meditatieoefeningen neemt het in contact zijn met het lichaam een belangrijke plek in. Door opmerkzaam te zijn op het voelen van sensaties in je lichaam en bewegingen in de geest richt je de blik naar binnen en leer je je lichaam en je innerlijke wereld beter kennen. Je zult je bewuster worden van vele aspecten van jezelf die anders onopgemerkt blijven. Het vergroten van je lichaams- en emotioneel bewustzijn helpt je om beter naar de signalen, informatie en wijsheid van je lichaam te kunnen luisteren, om spanningen eerder en dieper bij de bron te kunnen opmerken en op momenten dat je spanning en weerstand ervaart bewuster en intelligenter met de situatie om te kunnen gaan. Wanneer je bijvoorbeeld ervaart dat je verhardt in je spieren tijdens het schrijven van een email of brainstormen over een businessplan, is dit misschien een signaal dat je te veel op wilskracht of vanuit ongeduld functioneert. Dergelijke observaties geven je de ruimte om te kunnen bijsturen. Soms kan het zelfs betekenen dat onderliggend aan deze een angst, blokkade of verkramping ligt. Als je je daar bewust van wordt, kan dat ervoor zorgen dat een irritatie, spanning of ongemak kan transformeren in betekenisvolle informatie waar je je voordeel mee kunt doen.